In Trouw van deze zaterdag 2 juli rapporteert de correspondent in Moskou over het in Berlijn opgerichte debatcentrum onder de welluidende naam Dialoog der Beschavingen (ik begin maar even met de termen die in het artikel worden gebruikt). Het stuk staat, zoals wel vaker als het over Rusland gaat, bol van de onwaarheden en dat is goed nieuws voor de Nederlandse regering en de door haar gesubsidieerde propaganda-activiteiten die Rusland in een kwaad daglicht moeten stellen, zoals Raam op Rusland van de geduchte Oostfrontstrijders Hubert Smeets, Laura Starink en het bekende kolonel b.d. reservoir waaruit dat soort activiteiten kan putten.
De Dialoog der Beschavingen was een antwoord van de Iraanse geestelijke-annex-politicus Rafsanjani op Samuel Huntingtons these van en Botsing der Beschavingen. Geen van deze referentiepunten wordt in het artikel genoemd wat dat zou maar afleiden van de Vrees voor Poetinpromotie.
Toch zit daarin eigenlijk al het hele verhaal opgesloten want Huntington kwam met zijn Botsing-artikel in Foreign Affairs in 1993 toen de Sovjet-Unie was ingestort en de vraag rees, waarom de VS eigenlijk nog een defensiebegroting moesten hebben die net zo groot was als de rest van de wereld bij elkaar, waarom de NAVO moest blijven bestaan, enzovoort.
Na 9/11 kwam de respons van Rafsanjani die vreesde dat de VS nu het idee van de Botsing in de praktijk zouden gaan brengen tegen de Islam en hij zat er niet ver naast.
Huntington, zelf bij uitstek een Koude-Oorlogsideoloog, had in zijn artikel nog een dikke grens getrokken tussen de Westelijke en de Russisch-orthodoxe beschaving die dwars door Oekraïne liep, maar zag de voornaamste frontlijn toch tussen het Westen en een bondgenootschap van de Islam met China. Tamelijk onwaarschijnlijk, maar alles voor de goede zaak.
De Russen hadden de kaarten in Huntingtons geschriften (de boekversie kwam uit in 1998) goed bekeken en na het aan de macht komen van Poetin was Moskou niet langer bereid het opdringen van de VS en de NAVO tot aan de Russische grenzen te accepteren.
In 2002, toen Jakoenin het Iraanse idee aangeep om een voorzichtige bijstelling van Botsing naar Dialoog der Beschavingen tot stand te brengen, was ook Poetin nog optimistisch over de mogelijkheid om het Westen in zo´n dialoog te betrekken. Pas in 2003-04, na de Rose en Oranje revoluties in Georgië en Oekraïne, de inval in Irak, en de toetreding van de Baltische staten tot de NAVO, begonnen de Russen in te zien dat men rekening moest gaan houden met een Botsing.
Ik geloof zelf niet dat Beschavingen als zodanig met elkaar kunnen botsen dan wel spreken, en op Huntingtons eerste voorzet verschenen dan ook een reeks kritieken, zoals het boek van de Duitse vredesonderzoeker Dieter Senghaas (De botsing binnen beschavingen, 1998) over de strijd tussen vooruitstrevende en conservatieve krachten binnen de verschillende culturen, de artikelen van Robert Cox over de neoliberale antibeschaving van het Westen die alle andere dwingt tot aanpassing, mijn eigen trilogie (2007-2010-2015) over de betrekkingen tussen groepen die elkaar als buitenstaanders beschouwen, enz.
Omdat mijn Italiaanse collega in Sussex, Fabio Petito, zijn dissertatie aan LSE over dit onderwerp had geschreven en een rol speelde in de organisatie, heb ik de uitnodiging in 2009 om op Rhodos een World Public Forum van de Dialoog bij te wonen, aangenomen en ik heb daar geen spijt van. Vorig jaar oktober ben ik er nogmaals bij geweest.
Onder de experts die uitgenodigd waren (in het artikel in Trouw uiteraard tussen aanhalingstekens) en die ik daar heb gezien waren de Amerikaanse onderminister en architect van het NAVO-Rusland grondslagverdrag uit 2007, Strobe Talbott, Craig Calhoun, toen president van de Social Science Research Council in de VS en sinds enkele jaren Vice-Chancellor van LSE in Londen, en nog vele anderen, uiteraard ook Iraniërs, en daarnaast Maleisiërs, veel Italianen, en ga zo maar door. De organisatie was in handen van Russen, maar de naam Poetin heb ik nòch in 2009 nòch afgelopen oktober ook maar één keer horen noemen.
Het artikel in Trouw spreekt van ´lange discussies over internationale betrekkingen en de plaats van Rusland daarin´, ´tussen het nodige vertier´. Van vertier heb ik niets gemerkt, en de inderdaad lange discussies gingen helemaal niet over ´internationale betrekkingen en de plaats van Rusland daarin´ maar over de oorlogsdreiging, ecologische problemen, enz. In beide bijeenkomsten die ik heb bijgewoond had ik het gevoel een wat conservatief getoonzette versie van een congres met thema´s uit de tijd van de Perestroika bij te wonen.
Toen ik eerder dit jaar werd benaderd om zitting te nemen in de raad van advies van de denktank in Berlijn heb ik geen moment geaarzeld. In een tijd van ongekend oorlogsgevaar door aanhoudende Amerikaanse en NAVO-provocaties in Oekraïne en elders, ondersteund door een niet aflatende media-campagne tegen de tot in het absurde uitvergrote figuur van Poetin als belichaming van alle kwaad, is iedere vorm van dialoog belangrijk.
´Critici denken dat een nieuw debatcentrum in Berlijn vooral reclame voor Rusland gaat maken´. Er wordt niet één van deze critici met name genoemd en wie ook maar enige kennis van zaken heeft weet dat voor die veronderstelling na 14 jaar Dialoog der Beschavingen geen enkele grond bestaat.
Maar om de Nieuwe Koude Oorlog op temperatuur te houden is alles geoorloofd, ook in Trouw.
Kees van der Pijl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten